"Martín Fierro alfabetik olarak düzenlenmiştir": Pablo Katchadjian'ın oyunu Teatro Colón'a ulaştı

José Hernández'in şiiri, yaratıcılıkla ölçülen, sözcüklerle ötekini yenme yeteneği olan, bıçak ve ölümle sonlanabilen o kesin şarkı olan payada ile şarkısıyla kendini metne ve sahneye yerleştiren o anlatıcı/ karakterin jestleri arasında yapılandırılmıştır.

Gaucho Martín Fierro'nun destanını, çektiği acıları ve nihai kurtuluşunu anlatan dizeye Pablo Katchadjian teknik bir prosedürle yanıt veriyor: Martín Fierro'nun dizelerini alfabetik olarak sıralamak, aslında onu dağıtmanın, öyküyü parçalayıp saf bir sese, çağdaş bir şiire yerleştirilen parçalanmış bir maceraya dönüştürmenin bir yolu haline geliyor.

Pablo Katchadjian, 2007 yılında El Martín Fierro orden alfabeticamente'yi yayınladı ve onun Borgesçi deneyi, değiştirilmemiş dizelerin dönüştürülmüş kullanımı olan sınıflandırmayı, konuşulmayı bekleyen ritmik bir öneriye dönüştürdü. Martín Bauer ve oyuncu María Inés Aldaburu, bu metni konuşmanın, onu Teatro Colón'daki Solo en el Centro de Experimentación döngüsü çerçevesinde paylaşılan bir sahneye dönüştürmenin olanaklarını araştırarak bu görevi üstleniyorlar.

Oyuncunun sesi aynı anda hem karanlık hem de berrak geliyor. Referanslarında kaybolan durumların yankılarını, sahnelerin parçalanmış bir şekilde, hızlı bölümler halinde ortaya çıkıp kelimelerin belirginliğinde eriyip gittiği bir ritim öneren kelimelerin tekrarında nasıl bulacağını biliyor.

Katchadjian, yazar kavramına, bir düzenin değiştirilmesinin anlamı krize soktuğu kadar basit bir kararla meydan okuyorsa, Bauer'in bu okumayı gerçekleştirmesi için bir kadını seçme kararı da karakter kavramını sorguluyor . María Inés Aldaburu, varlığıyla artık gauchesca'nın değil, dilin kendisinin (Michel Foucault'nun Borges'in yazılarını yorumlama biçimine başvurmak için dilin yersizliği) olayların gerçekleştiği sahne olduğu bir şiirin parçası olan bir varlığı kuruyor.

Oyuncu, Martín Fierro'nun (Katchadjian'ın Deneyini Bütünleştirmeyen Dönüş ) ikinci bölümünden bazı dizeleri alıp bunları sorular olarak dile getirecek . Bu şekilde, Arjantin edebiyatının merkezi şiiri olan kanonik metin, iç yapısından koparılarak, yazma ve konuşmadaki istikrarsızlaştırıcı bir düzen tarafından sarsılıyor.

Katchadjian'ın yönteminin sorguladığı şey, bir olayı takip etmeyi mümkün kılan bir anlatının anlamı olduğu kadar, aynı zamanda politik bir stratejiye sahip olan ve geniş bir okuyucu kitlesi için açık ve akılda kalıcı olması gereken bir söylemin tezahürüdür.

Katchadjian'ın şiirinde, César Aria'nın Otra Parte dergisinde yayımlanan bir makalede belirttiği gibi, bize bir şey anlatma ya da anlamamızı sağlama olasılığından kurtarılıp kaybolan o ses, herhangi birinin sesi olabilir, hatta başka seslerin de dahil edilmesine olanak tanıyabilir; tıpkı Bauer'in sahnelemesinde olduğu gibi ; Aldaburu'nun okuması, Bruno Lo Bianco'nun (aynı zamanda vurmalı çalgılardan sorumlu) ve Martín Bauer'in bizzat kendisinin bazı parçaları okumasıyla kesintiye uğrar.

Katchadjian'ın önerisi, orijinal materyalin kelimeler arasındaki ilişkinin yeni çatışmalar ve müzikal yaklaşımlar ürettiği bir tür soyutlamaya getirilmesiyle sessel bir keşfi teşvik ediyor . Bir başka düzeyde ise, bir tür söylemsel kolaj olarak çağrışımı besliyor.

Bu performansın girişi Bauer tarafından Borges'in El hacedor (1960) kitabında Martín Fierro hakkında yayınlanan bir metninin okunmasıyla yönetilecek ve sonlara doğru Martín Caparrós'un sesi Rep'in çizimleriyle son kitabından bazı bölümlerle ortaya çıkacak : José Hernández'in Gerçek Hayatı Martín Fierro tarafından çevrildi (Random House). Burada Martín Fierro, sesini geri kazanan, kendini yazardan özgürleşmiş bir varlık olarak sunan ve kağıt üzerinde yaratılan varlığı sorgulayan karakterin isyan eylemiyle José Hernández hakkında konuşmak üzere yazar olur.

Birbirinden farklı metinlerin bu şekilde dile getirilmesi, gaucho şiirini biçimsel ve politik bir alan ve esasen yeniden yazılacak bir malzeme, Borges'in izini sürdüren bir sahiplenme eylemi olarak ele alır . Borges'in Martín Fierro için yeni bir son bile icat ettiğini hatırlayalım.

Bu performans, şiirin başlangıcındaki şarkıyı , yazıları, imgeleri, sesleri, hareket ve konuşma biçimlerini birbirine bağlayan ve artık tek bir evrene (o melankolik pampa evrenine) değil, uyumsuz bir şimdiye yanıt veren bir matristen kurtarıyor.

Germán Campos'un görsel-işitsel tasarımında beliren bakışlar (Hernández veya Martínez Estrada'dan bu performanstaki aktrisin gözlerine kadar uzanan yakın çekimler) , Martín Fierro ile ilişkili olarak düşünen ve yaratan yazar ve karakterlerden oluşan bir takımyıldızdan ve kaçan, itaat etmeyi reddeden, kaçmayı, çöle gitmeyi tercih eden bir gaucho hakkında bir şiir okuyan bir kadında sentezlenen, farklı ve gelişigüzel bir zaman çizelgesinden bahsediyor. Katchadjian'ın onlara verdiği yeni düzendeki kelimeler, sahnenin şimdiki zamanına kaçışı temsil ediyor.

Alfabetik sıraya göre sıralanan Martín Fierro, 30 Temmuz Çarşamba ve 31 Temmuz Perşembe günleri saat 20:30'da CETC'de sunulacak.